Οι γεωγραφική θέση και η γεωλογική διαμόρφωση της Ζακύνθου την καθιστά σαν ένα απο τα πλέον ιδιόμορφα νησιά της Ελλάδος. Οι αμμουδερές παραλίες, ο κεντρικός κάμπος προφυλαγμένος απο τα βουνά και οι ορεινοί όγγοι δημιουργούν κατα τόπους τα δικά τους μικρο κλίματα. Η κλιματική ποικιλομορφία του νησιού παρέχει ενα μεγάλο εύρος οικολογικών συνθηκών κατάλληλο για φιλοξενία μεγάλης ποικιλίας τύπων χλωρίδας και πανίδας.
Δεν είναι τυχαίο που η περιήγηση σου στη Ζάκυνθο θα σου θυμίσει τόσο τοπία του Αιγαίου όσο της βόρειας και της νότιας Ελλάδας.

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου

Δεν θα μπορούσε παρά ο κόλπος του Λαγανά να χαρακτηριστεί ως υπό προστασία περιοχή λόγω τις μοναδικής οικολογικής του σημασίας. Έτσι το 1999 ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου με σκοπό να προστατεύσει την χλωρίδα και την πανίδα του νησιού καθώς και να εξασφαλίσει την προστασία των βιοτόπων της άγριας φύσης. Η ίδρυση του ήταν τουλάχιστον αναγκαία. Η Ζάκυνθος με τις νότιες ακτές αγαπημένο προορισμό αναπαραγωγής της υπό εξαφάνιση θαλάσσιας χελώνας Καρέττα Καρέττα σε όλη τη Μεσόγειο και τις δυτικές ακτές καταφύγιο της επίσης υπό εξαφάνιση μεσογειακής φώκιας Μονάχους Μονάχους χρίζει ειδικής μέριμνας.
Το Θαλάσσιο Πάρκο περιλαμβάνει την θαλάσσια έκταση και τις νησίδες του Κόλπου του Λαγανά, τις παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας και μία ζώνη γης, που περιβάλει αυτές, τον υγρότοπο της Λίμνης Κεριού και τις Νήσους Στροφάδες, οι οποίες βρίσκονται 40 περίπου μίλια νότια της Ζακύνθου.
Η περιοχή του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου χαρακτηρίζεται από διάφορα είδη οικοσυστημάτων, Εθνικού αλλά και Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως συστήματα αμμοθινών, υποθαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) και παράκτια οικοσυστήματα. Σε αυτά απαντώνται εκατοντάδες είδη χλωρίδας και πανίδας.

Ο χάρτης του πάρκου

Στην Ζώνη Α δεν επιτρέπεται η διέλευση οποιονδήποτε πλωτών μέσων και η αλιευτική δραστηριότητα. Αντίστοιχα, στη Ζώνη Β το όριο ταχύτητας είναι 6 ναυτικά μίλια την ώρα ενώ η αγκυροβολία δεν επιτρέπεται. Οι ιχθυοκαλλιέργειες απαγορεύονται και στις δύο αυτές Ζώνες. Στη Ζώνη Γ επιτρέπεται η αγκυροβολία αλλά το μέγιστο όριο ταχύτητας είναι τα 6 ναυτικά μίλια την ώρα. Συνεπώς τα ταχύπλοα απαγορεύονται από ολόκληρο σχεδόν τον Κόλπο του Λαγανά. Οι θαλάσσιες αυτές ζώνες είναι οριοθετημένες με σημαδούρες για να είναι ευδιάκριτες στους χρήστες πλεούμενων μέσων. Η Ζώνη Α1(Σεκάνια) χαρακτηρίζεται ως ζώνη απόλυτης προστασίας, στην οποία απαγορεύεται οποιαδήποτε πρόσβαση και επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα.

Χάρτης Θαλάσσιου πάρκου Ζακύνθου

Εθελοντισμός

Αν έχεις συμπληρώσει τα 18, αγαπάς τη φύση, μιλάς καλά αγγλικά και θέλεις να ζήσεις μία διαφορετική εμπειρία κατά τη διάρκεια των διακοπών σου σκέψου τον εθελοντισμό. Με τον εθελοντισμό στην Ζάκυνθο θα ζήσεις μοναδικές εμπειρίες, θα αποκτήσεις γνώση και θα γνωρίσεις άτομα από όλο τον κόσμο μαθαίνοντας την κουλτούρα τους και τις διαφορετικές συνήθειες τους. Επιπλέον θα έχεις πρόσβαση σε μαγευτικά μέρη που δύσκολα θα μπορούσες να επισκεφτείς υπό άλλες συνθήκες.
Ετοιμάσου για πρωινή παρατήρηση κάθε πρωί με την αυγή, για προστασία των φωλιών από εξωτερικούς κινδύνους, για μεταφορά όσων γίνονται σε μη ασφαλή σημεία, για νυχτερινή παρατήρηση και για εσκαφή των φωλιών μετά την ολοκλήρωση της εξόδου των νεοσσών ώστε να εκτιμήσεις τον αριθμό που βγήκαν.
Παράλληλα με όλα αυτά θα συμμετάσχεις ενεργά στην εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού από τα ειδικά περίπτερα ενημέρωσης που λειτουργούν σε δημοφιλείς παραλίες ωοτοκίας καθώς και στη φύλαξη τους. Και δεν θα σταματήσεις εκεί. Πίσω στην κατασκήνωση θα συνεργαστείς με όλους τους υπόλοιπους εθελοντές για την καλή λειτουργία,την οργάνωση, τη συντήρηση και γενικότερα τη συλλογική συμβίωση. Και αν έχεις καλλιτεχνικές ανησυχίες όπως φωτογραφία και σχέδιο τόσο το καλύτερο αφού θα μπορέσεις να τα αναπτύξεις. Και όλα αυτά καταβάλλοντας ένα πολύ μικρό αντίτιμο. Τα καλοκαιρινά εθελοντικά προγράμματα για την χελώνα Καρέττα Καρέττα στην Ζάκυνθο διεξάγονται μεταξύ Μάιο και Οκτώβριο και η ελάχιστη διάρκεια συμμετοχής είναι δύο εβδομάδες.

Καρέττα Καρέττα

Είτε επισκέπτεσαι τη Ζάκυνθο για ολιγοήμερες διακοπές είτε θέλεις να την εξερευνήσεις για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα θα πρέπει να ξέρεις οπωσδήποτε ορισμένες βασικές πληροφορίες για την σημαντικότερη καλοκαιρινή επισκέπτρια του νησιού, την θαλάσσια χελώνα Καρέττα Καρέττα!
Είναι ένα από τα επτά είδη θαλάσσιων χελωνών που υπάρχουν στον πλανήτη, ζει περίπου 80 χρόνια και τρέφεται κυρίως με θαλάσσια φυτά και ασπόνδυλα ενώ αγαπημένο της έδεσμα είναι οι τσούχτρες. Διακρίνεται από άλλες χελώνες από το μεγάλο της κεφάλι, είναι η μεγαλύτερη με σκληρό κέλυφος χελώνα στον κόσμο με μήκος περίπου 120 εκατοστά, βάρος πάνω από 100 κιλά, εξωτερικό κέλυφος κοκκινωπό-καφετί, κάτω μέρος κίτρινο και έκανε την εμφάνιση της στη γη τουλάχιστον 130 εκατομμύρια έτη πριν! Οι πρώτες θαλάσσιες χελώνες έζησαν ταυτόχρονα με τους δεινόσαυρους αν και το είδος στη σημερινή του μορφή χρονολογείται περίπου 60 εκατομμύρια έτη πριν.
Η χελώνα Καρέττα Καρέττα είναι βαθιά συναισθηματική αφού επιστρέφει κάθε χρόνο για να εναποθέσει τα αυγά της στην ίδια ακριβώς παραλία όπου γεννήθηκε. Αγαπημένο μέρος ωοτοκίας της σε όλη τη Μεσόγειο είναι ο κόλπος του Λαγανά και συγκεκριμένα οι παραλίες Μαραθονήσι, ανατολικός Λαγανάς, Καλαμάκι, Σεκάνια, Δάφνη και Γέρακας. Το Μαραθονήσι είναι ακατοίκητο, έχει απαγορευτεί η οποιαδήποτε οικοδόμηση και επιτρέπονται σε αυτό εκδρομές μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ειδικότερα στα Σεκάνια, τη σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας της Καρέττα Καρέττα σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, το 1994 το WWF Ελλάς αγόρασε τα 300 στρέμματα γης που περικλείουν την παραλία, απαγόρευσε την οποιαδήποτε πρόσβαση και επιτρέπει μόνο την επιστημονική έρευνα.
Η περίοδος ωοτοκίας αρχίζει στα τέλη Μαΐου και διαρκεί μέχρι τον Αύγουστο. Οι νεοσσοί κάνουν την εμφάνισή τους από τα τέλη Ιουλίου μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Κάθε περίοδο ωοτοκίας οι θηλυκές γεννούν τρεις με τέσσερις φορές κατά τις βραδινές ώρες. Αφού η χελώνα βρει τις ιδανικές συνθήκες θερμότητας και υγρασίας φτιάχνει τη φωλιά της με τα πίσω πτερύγια. Η θερμοκρασία καθορίζει και το φύλο των νεοσσών. Η φωλιά είναι ένας λάκκος 60 εκατοστών όπου εκκολάπτονται περίπου 120 αυγά μικρά και στρογγυλά που μοιάζουν με μπαλάκια του πινγκ πονγκ και περιβάλλονται από μία ρευστή ουσία που τα προστατεύει.
Οι νεοσσοί είναι μαύροι, πολύ ευάλωτοι, έχουν μήκος πέντε εκατοστά και ζυγίζουν μόλις 17 γραμμάρια. Μόλις γεννηθούν, ανεβαίνουν όλα μαζί στην επιφάνεια και ετοιμάζονται για το παρθενικό τους ταξίδι προς τη θάλασσα.
Οι νεοσσοί έχουν να αντιμετωπίσουν πολλούς φυσικούς εχθρούς όπως καβούρια, γλάρους και ψάρια. Αν προσθέσουμε και την ανθρώπινη δραστηριότητα μπορείς να καταλάβεις πόσο δύσκολη είναι η επιβίωση τους. Στατιστικά υπολογίζεται ότι σε κάθε χίλια χελωνάκια θα επιβιώσει μόνο το ένα...
Άγνωστο είναι τι συμβαίνει στις χελώνες από όταν γεννιούνται μέχρι να επιστρέψουν στην παραλία όπου γεννήθηκαν για να εναποθέσουν τα αυγά τους. Αυτή η περίοδος είναι γνωστή και ως “χαμένα έτη”. Πολύ λίγα είναι γνωστά για τις αρσενικές χελώνες δεδομένου ότι δεν αφήνουν ποτέ τη θάλασσα οπότε ότι γνωρίζουμε για το είδος είναι από τις θηλυκές που παρακολουθούνται για τη συγκέντρωση πληροφοριών.
Η θαλάσσια χελώνα Καρέττα Καρέττα έχει καταχωρηθεί στο Διεθνές Κόκκινο Βιβλίο ως απειλούμενο είδος και ο κόλπος του Λαγανά αποτελεί σημαντικότατο μέρος για την προστασίας και την επιβίωση της. Εφόσον βρίσκεσαι στην Ζάκυνθο μπορείς να συμβάλλεις και εσύ έμπρακτα στον αγώνα για την προστασία της. Κατά την περίοδο των διακοπών στις ίδιες ακριβώς παραλίες που εσύ την ημέρα απολαμβάνεις τον ήλιο και τη θάλασσα το βράδυ οι χελώνες φτιάχνουν τις φωλιές τους και γεννούν τα αυγά τους.

Φώκια Μονάχους Μονάχους

Εκτός από την χελώνα Καρέττα Καρέττα που έρχεται κάθε καλοκαίρι στο νησί για να γεννήσει τα μικρά της άλλο ένα είδος υπό εξαφάνιση έχει βρει καταφύγιο στις ακτές της Ζακύνθου. Είναι η φώκια Μονάχους Μονάχους, ένα από τα μεγαλύτερα είδη φώκιας, το σπανιότερο στον κόσμο και ένα από τα έξι περισσότερο απειλούμενα είδη. Ήδη από την εποχή του Ομήρου υπάρχουν αναφορές για φώκιες να λιάζονται ανενόχλητες στις παραλίες και να χαίρονται τις ακτές. Στις μέρες μας λίγες μόνο εκατοντάδες ζώα απαντώνται στις ακτές της Μεσογείου και της Δυτικής Αφρικής. Ο μεγαλύτερος αριθμός 200-250 περίπου, ζει σήμερα στα ελληνικά νερά και 15 περίπου από αυτές έχουν βρει καταφύγιο στην Ζακύνθο.
Οι φώκιες Μονάχους Μονάχους πήραν το όνομα τους λόγω του δέρματος στην περιοχή του κεφαλιού που θυμίζει κουκούλα καθολικού μοναχού ή από τις δίπλες στο λαιμό της που θυμίζουν τις πτυχές από τα ράσα των μοναχών. Το τρίχωμα της είναι κοντό και στιλπνό, έχει χρώμα καφέ ή σκούρο γκρι με πιο ανοικτή απόχρωση στην κοιλιά, το μήκος της μπορεί να φτάσει τα 3 περίπου μέτρα, το βάρος της κυμαίνεται μεταξύ στα 260 και 440 κιλά και η ηλικία της φτάνει περίπου τα 30 χρόνια. Στο κεφάλι της έχει μακριά μουστάκια που χρησιμεύουν ως αισθητήρια όργανα. Δεν έχει εξωτερικά αυτιά, αλλά μικρές ακουστικές οπές. Τρέφεται από ψάρια, χταπόδια, μαλάκια και άλλα θαλασσινά.
Μην σε ξαφνιάσει λοιπόν αν εντοπίσεις φώκια στις νοτιοδυτικές και δυτικές ακτές της Ζακύνθου καθώς επίσης και στα Β-ΒΑ, γύρω από τα ακρωτήρια Σχινάρι και Καταστάρι. Στον ευρύτερο χώρο του κόλπου του Λαγανά, μπορεί να δεις κάποια κυρίως γύρω από το ακρωτήριο Μαραθία, ενώ πολύ λιγότερες γύρω από το ακρωτήριο του Γέρακα. Μέσα στον κόλπο, οι περισσότερες εμφανίσεις συμβαίνουν ανοιχτά από το Κερί αλλά και γύρω από το Μαραθονήσι, η σπηλιά του οποίου παλιότερα φιλοξενούσε τακτικά μία τουλάχιστον φώκια.

Στροφάδες

Οι Στροφάδες αποτελούνται από δύο μικρά νησάκια, Άρπυια το μικρότερο και Σταμφάνη το μεγαλύτερο, βρίσκονται γύρω στα 20 μίλια από το νοτιότερο σημείο της Ζακύνθου και 22 μίλια περίπου από τα δυτικά παράλια της Πελοποννήσου και μπορείς να τα επισκεφτείς μόνο με σκάφος. Η οικολογική σημασία τους είναι εξαιρετικά σημαντική και προστατεύονται από το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου. Εδώ, ιδιαίτερα κατά την εαρινή περίοδο του Μαρτίου και Απριλίου, κάνουν την φωλιά τους και ξεκουράζονται περισσότερα από 1200 είδη αποδημητικών πουλιών που φτάνουν στις Στροφάδες εξαντλημένα και πεινασμένα. Επιπλέον η παρουσία μεγάλων πληθυσμών θαλασσοπουλιών σε συνδυασμό με την παρατήρηση αρκετών ειδών κητωδών στην ευρύτερη περιοχή όπως Φυσητήρες, Ζιφιοί, Δελφίνια, Ζωνοδέλφινα, Σταχτοδέλφινα και Ρινοδέλφινα, έχουν οδηγήσει στο χαρακτηρισμό των νήσων ως «Καταφυγίου άγριας ζωής», ως «Περιοχής Προστασίας της φύσης στο πλαίσιο του Ε.Θ.Π.Ζ» αλλά και ως σημαντικής περιοχής του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000. Λόγω της επίπεδης μορφολογίας τους που δεν ξεπερνά τα 20 μέτρα ύψος από τη στάθμη της θάλασσας ονομάζονται και Πλωτές. Κάποτε τα νησιά θεωρούνταν από τα πιο εύφορα μέρη της Ελλάδας αφού υπήρχαν κήποι που με τα φρούτα που παρήγαγαν μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των μοναχών που ζούσαν εκεί. Σήμερα, εκτός από την πλούσια άγρια βλάστηση που καλύπτει ολόκληρο το νησί, υπάρχουν ακόμη οπωροφόρα δέντρα όπως πορτοκαλιές, λεμονιές, συκιές και πάνω από 250 είδη φυτών και λουλουδιών με πιο διαδεδομένο τον αιωνόβιο κέδρο, που σχηματίζει και ένα πυκνό δάσος. Οι ακτές τους είναι βραχώδεις, υπάρχουν παραλίες με άμμο, στη Σταμφάνη υπάρχει ένα μικρό λιμανάκι και ανάμεσα στα δύο νησιά περιλαμβάνονται σκόπελοι και ύφαλοι. Στη Σταμφάνη μπορείς επίσης να επισκεφτείς το Καστρομονάστηρο με τείχος ύψους 25 μέτρων αφιερωμένο στη Παναγία της «των πάντων χαράς» και στον Άγιο Διονύσιο. Σύμφωνα με την παράδοση, το μοναστήρι χτίστηκε το 1241 από την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Eιρήνη. Εδώ έζησε κάποια χρόνια της μοναστικής του ζωής ο Άγιος Διονύσιος, προστάτης Άγιος της Ζακύνθου. Αν έχεις την ευκαιρία να το επισκεφτείς θα δεις τον κενό τάφο του Αγίου Διονυσίου και μπορεί να συναντήσεις τον μοναδικό καλόγερο - ερημίτη που προσέχει στις μέρες μας το μοναστήρι.